Պարոն / տիկին
Ձաձա / տոտա
Ձյաձ / ծյոծ
Мы, красивые женщины, обязаны казаться глупыми, чтобы не беспокоить мужчин.
Норма Джин Мортенсон
"Ձաձա" և "Տոտա" (իհարկե իրենց համարժեքներով ) դիմելաձևը կիրառվում է նաև եվրոպական ազգերի կողմից, ինչպես նաև համարյա բոլոր մոնղոլոիդ (սիբիր, չինաստան, հնդկաչին, ճապոնիա) ազգերի կողմից:
Օրինակ նույնիսկ ամերիկյան անգլերենում դիմում են այդպես` "անքըլ" - քեռի դիմելաձևը բավականին տարածված է:
հայերը չեն ունեցել կանանց դիմելու "ունիվերսալ" նեյտրալ ձև 2 պատճառով.
1. Իսկապես շատ կարևոր էր, թե ինչ "կարգավիճակում է" գտնվում կինը
2. Հին հայերի մոտ հստակ, հագուստի և հարդարանքի որոշ էլէմենտներով միանշանակ տարբերվում էր, թե դիմացինը "կին է", "օրիորդ է", "ամուսնացած է": Նույնիսկ այդ սիմվոլիկայի կեղծման, սխալ օգտագործման համար սահմանված էին որոշ հասարակական պատիճներ: Նույնիսկ մինչև 19-րդ դարի վերջը հայաստանում ըստ հագուստի տարբերվում էին ամուսնացած և չամուսնացած կանայք: Առավել պահպահվել է Սյունիքի և Արցախի տարազներում:
Հագուստով և այլ արտաքին ատրիբուտներով տարբերակումը ընդունված է եղել շատ ազգերի կողմից, նույնիսկ արտաքին տեսքից երևում էր, որ աղջիկը պատրաստ է ամուսնանալու!
Չգիտեմ ինչու, բայց զուտ անձի տեսանկյունից ավելի ճիշտ եմ գտնում անունով դիմելը` միթե մարդուն ավելի հաճելի է, որ իրեն ասեն "տոտա" կամ "քեռի", քան թե անունով դիմեն, ավելացնելով, օրինակ "հարգելի" բառը:
Իսկ անծանոթ մեծահասակներին դիմելու հարցը մնում է "օդում կախված": Ավելի լավ է լուծումը փնտրել մեր հին հայկական գրականությունում, ասենք, ալեի հարմար է Վարդան Այգեկցի և Մխիթար Գոշ:
Հայկ ջան, նույն Ամերիկա-մամերիկաներում ավելի հաճախ, որքան նկատել եմ, ուղղակի անունով են դիմում՝ առանց տարիք-մարիք-կարգավիճակ և այլն հաշվի առնելու: Գուցե և վատ բան չի:
Իսկ հիմա գանք հայերենին: Ինքս էլ քեռի, մորաքույր գրեթե չեմ օգտագործում: Բայց գիտես, արժի: Հաճախ, ոչ բոլոր դեպքերում: Որովհետև էդ բառերի մեջ մի տեսակ հոգի ու հարազատություն կա, ի տարբերություն չոր ու ցամաք, կոշտ, սառը պարոն/տիկին-ի:
Ու մեր մեջ ասած լրիվ թքած ունեմ, թե որ երկրում ու որ լեզվում են տենց բառեր օգտագործում կամ չեն օգտագործում, կշեռքի նժարներին եմ դնում մի կողմից ջերմությունը, մյուս կողմից՝ սառնությունը:
Քայլ առ քայլ՝ դարից դար
Խենթ եմ
Մեր գյուղում միշտ հոպար (հոփար արտասանությամբ) և քուրիկ դիմելաձևերն եմ լսել։ Երբ մի քիչ մեծ տարիքում (7-8 տարեկանում) առաջին անգամ գնացի շրջկենտրոնում ապրող հորաքրոջս տուն, իսկական շոկ ապրեցի՝ լսելով, թե քույրիկներս ինչ սարսափելի կերպով են դիմում իրենց հարևանուհիներին։ Տոտա կամ ծյոծյա էլ չէ, է՜, ոչ ավել-ոչ պակաս ծոցյա ։ Էդ ժամանակվանից մեջս արմատավորվեց համոզմունքը, որ էդ ռուսական դիմելաձևերը քաղքենի միջավայրում գոյատևելու հարմար պայմաններ գտած պարազիտներ են
Հիմա իմ հին ու բարի հոփար, քուրիկ բառերը պահում եմ միայն համերկրացիներիս համար, ծյոծյա-ն կտրականապես հրաժարվում եմ օգտագործել, ձյաձյա ասում եմ հազարից մեկ (մենակ մեր դիմացի հարևանին ), անծանոթներին ու տարիքով մեծերին էլ դիմում եմ ընկեր, ընկերուհի, պարոն, տիկին, մայրիկ, հայրիկ, պապիկ, տատիկ բառերով (վերջին 4-ի հետ անպայման գործածում եմ ջան-ը)։ Ինձ էս բառերը լիովին հերիքում են։ Ծայրահեղ դեպքում էլ, երբ չեմ կարողանում կողմնորոշվել, թե ինչ ասեմ, սահմանափակվում եմ Դուք-ով։
Ես որ իմ լեզվից հեչ դժգոհ չեմ։
իսկ մարդը
վախենում ա
որ իրան
չեն սիրի:
Freeman (03.05.2011)
21րդ դարում ակտուալ է ԲՈԼՈՐԻՆ անունով դիմելը)
միայն եթե շատ պահպանողական ծեր տատիկ կամ պապիկ է, կարելի է տիկին ու պարոն ավելացնել
եթե անծանոթ է, ու անունը չգիտենք՝ պարզապես տիկին կամ պարոն
օրինակ երբեմն երբ հեռուստահաղորդման հյուր է լինում տարիքով կին, ու երիտասարդ հաղորդավարը «տիկին»-ով է դիմում, շատ անտեղի է ստացվում ու տգեղ, իմհկ)
Արամ քո տարիքում կարող ես հանգիստ չհավատալ)
Արիադնա, բացատրում եմ․ կնոջ տարիքը շեշտելը իմհկ տգեղ է, իսկ քոհկ՞…
հ․գ․ 20 տարի հետո հաստատ կնեղվես)
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Էջանիշներ